Zwanger en werken: rechten en praktische tips

Zwangerschap is voor velen één van de mooiste periodes in het leven. Toch kan het ook veel vragen en onrust met zich meebrengen. Er moet van alles geregeld worden: de kinderkamer moet ingericht, kleertjes moeten worden gekocht en je gaat met regelmaat naar het ziekenhuis voor een echo. Daar bovenop nog gewoon elke dag werken, is makkelijker gezegd dan gedaan.

Zwanger zijn en werken kan een uitdaging zijn maar het hoeft niet. Steun van je werk in deze periode is dan ook een groot goed. In dit artikel geven we je praktische tips hoe je zwangerschap en werk kunt combineren, wat je rechten tijdens zwangerschap en werken zijn en voorbeelden van redenen om te stoppen met werken tijdens je zwangerschap.

Wanneer werkgever vertellen dat je zwanger bent?

Normaalgesproken werk je tijdens je zwangerschap gewoon door als je dit wilt. Zwanger zijn en werken kan soms tegenvallen, vooral als je veel last hebt van zwangerschapssymptomen zoals misselijkheid, vermoeidheid, hoofdpijn en vaker naar het toilet moeten. Wettelijk gezien moet je uiterlijk drie weken voordat je zwangerschapsverlof ingaat je werkgever vertellen dat je zwanger bent, maar het is aan te raden om dit eerder te doen. Veel vrouwen kiezen ervoor om te wachten met het nieuws te vertellen tot ze de termijnecho hebben gehad die rond de 12 weken in de zwangerschap plaatsvindt.

Je zwangerschap op het werk vertellen is misschien even spannend maar als het grote nieuws eenmaal eruit is brengt het ook een opluchting met zich mee. Je hoeft je (beginnende) baby bump niet meer te verbergen en je hoeft ook geen smoesjes meer te verzinnen waarom je vaker naar het toilet moet of niet lekker bent. Bovendien heb je recht op wettelijke bescherming tijdens je zwangerschap en bevalling en mag je na het vertellen je afspraken bij de verloskundige en gynaecoloog tijdens werktijd inplannen. Werken en zwangerschap kan praktisch gezien heel goed gecombineerd worden dus!

Extra rechten tijdens zwangerschap en werk

Zwanger zijn en werken moet volgens de Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) veilig en gezond kunnen. Werk voor zwangeren is dan ook goed geregeld. Tijdens je zwangerschap en tot 6 maanden na de bevalling heb je de volgende wettelijk extra rechten:

1. Extra pauzes
2. Regelmatige werktijden en rusttijden
3. Vrijstelling van overwerken
4. Ruimte om te rusten
5. Zwangerschapsonderzoeken tijdens werk
6. Aangepaste werkomstandigheden
7. Bescherming tegen ontslag
8. Gelijke kansen op promotie
9. Gelijke kansen tijdens solliciteren
10. Zwangerschaps- en bevallingsverlof
11. Terugkeren in oude functie na bevalling
12. Borstvoeding en kolven
13. Ouderschapsverlof

1. Extra pauzes

Dit mag maximaal 1/8e deel van je werktijd zijn. Werk je bijvoorbeeld acht uur? Dan heb je recht op maximaal één uur extra pauze per werkdag.

2. Regelmatige werktijden en rusttijden

Regelmatigheid is belangrijk bij zwanger zijn en werken. Er moet dan ook rekening gehouden worden met jouw zwangerschap bij het opstellen van roosters als het gaat om overwerk, ploegendiensten of invaldiensten.

3. Vrijstelling van overwerken

Je hebt vrijstelling van overwerken en nachtdiensten, behalve als de werkgever de noodzaak kan aantonen. Je kunt niet worden verplicht om meer te werken dan:

• Maximaal 10 uur per dienst
• In een periode van vier weken maximaal gemiddeld 50 uur per week
• In een periode van 16 weken maximaal gemiddeld 45 uur per week.

4. Ruimte om te rusten

Er moet een afsluitbare ruimte beschikbaar zijn die geschikt is om te rusten. Deze ruimte moet een bed of bedbank hebben.

5. Zwangerschapsonderzoeken tijdens werk

Je krijgt vrij voor nodige zwangerschapsonderzoeken die onder werktijd plaatsvinden. Je salaris wordt doorbetaald voor zowel de duur van het onderzoek en de reistijd.

6. Aangepaste werkomstandigheden

Zwanger en werken mag niet met gevaarlijke stoffen of stralingen. Ook mag je niet te veel tillen en dragen of in aanraking komen met extreme hitte of kou. Twijfel je over de veiligheid of andere omstandigheden van je werkplek? Neem dan contact op met de bedrijfsarts. Helpt dat niet? Maak dan een melding bij de Nederlandse Arbeidsinspectie.

7. Bescherming tegen ontslag

Tijdens je zwangerschap mag je niet ontslagen worden, tenzij je je ernstig misdraagt en je ontslag wordt op staande voet. Je zwangerschap mag geen reden zijn voor ontslag. Bij een tijdelijk contract kan het zo zijn dat je contract niet verlengd wordt, maar jouw zwangerschap mag hier niet de reden van zijn. Je mag zelf natuurlijk wel ontslag nemen, maar je hebt alleen recht op een uitkering in verband met de bevalling wanneer je binnen 10 weken nadat je ontslag hebt genomen gaat bevallen.

8. Gelijke kansen op promotie

Tijdens je zwangerschap hoor je net zoveel kans te maken op promotie als wanneer je niet zwanger zou zijn geweest. Word je ongelijk behandeld om deze of een andere reden? Meldt dit dan bij een antidiscriminatiebureau of het College voor de Rechten van de Mens.

9. Gelijke kansen tijdens het solliciteren

Tijdens je sollicitatie mag je zwangerschap geen reden zijn voor afwijzing. Verder hoef je niet te vertellen dat je zwanger bent. Een recruiter of werkgever mag er ook niet naar vragen.

10. Zwangerschaps- en bevallingsverlof

In totaal heb je recht op minstens 16 weken doorbetaald zwangerschaps- en bevallingsverlof. Je zwangerschapsverlof begint (verplicht) uiterlijk vier weken voor de bevallingsdatum en je mag pas weer aan het werk 42 dagen na de bevalling. Zwanger zijn en werken mag dus maar beperkt.

11. Terugkeren in oude functie na bevalling

Na je zwangerschap keer je normaalgesproken terug in je oude functie. Laat je werkgever je niet terugkeren in je oude functie omdat je moeder bent geworden? Dan is er sprake van zwangerschapsdiscriminatie.

12. Borstvoeding en kolven

Je mag de eerste negen maanden je werk onderbreken om je kind borstvoeding te geven of te kolven. Dit mag maximaal 1/4e van de werktijd per dienst zijn. Het tijdstip stem je af met je werkgever. De werkgever dient te zorgen voor een geschikte, af te sluiten ruimte.

13. Ouderschapsverlof

Ouders in loondienst hebben recht op negen weken betaald ouderschapsverlof, waarbij 70% van het dagloon wordt doorbetaald. Voorwaarde is wel dat deze negen weken opgenomen worden in het eerste levensjaar van het kind.