Alles wat je moet weten over overwerk

"Hè, balen! Weer niet op tijd klaar met werk. Dat betekent dat ik overwerk vanavond en dan maar later moet eten." Veel mensen herkennen deze gedachten. Voor hen is 'druk, druk, druk' de standaard reactie op de vraag 'hoe gaat het met je'? Maak je geen zorgen, je bent niet de enige die af en toe extra uren maakt op werk.

Overwerken komt voor in veel bedrijfstakken. Soms omdat je met een collega minder bent en soms omdat je bijgevoegde opdrachten hebt gekregen. Maar hoeveel uren mag je overwerken en kan je baas het je eigenlijk verplichten? Wat de wet zegt over overwerken en hoe je beleeft nee zegt tegen je leidinggevende lees je hier.

Wat is overwerk?

Overwerk is de arbeid die gedaan wordt buiten de afgesproken arbeidsuren. Als jij wordt gevraagd om te overwerken, dan word je gevraagd om langer te werken dan het aantal uren dat in je arbeidscontract staat. Staat hierin dat je 30 uur per week werkt maar is dat een enkele week ineens 40 uur, dan heb je 10 overuren gewerkt.

Er zijn verschillende redenen waarom je baas je kunt vragen wat langer door te werken:

• om een project af te ronden
• omdat een andere medewerker ziek is
• omdat het team of bedrijf te weinig medewerkers heeft
• omdat er nieuwe opdrachten binnen zijn
• omdat apparatuur of computers tijdelijk buiten gebruiken waren
• vanwege seizoenspieken

In data van het CBS zien we dat werknemers in bedrijfseconomische en administratieve beroepen, zorg en welzijn beroepen en pedagogische beroepen het vaakst regelmatig langer doorwerken.

Hoeveel uren mag je overwerken?

Af en toe wat langer doorwerken en extra uren maken is geen probleem. Maar soms wil je ook gewoon lekker naar huis en genieten van je vrije tijd. Je vraagt je misschien af of je werkgever het je kan verplichten extra uren te werken. In de wet staat niks over overwerk, maar je baas verwacht wel dat jij een goede werknemer bent. Nu en dan de moeite nemen om overuren te werken zal je werkgever enorm waarderen.

Ondanks dat de wet niks zegt over overuren maken, kan je cao of arbeidscontract het wel benoemen. De afspraken die hierin staan moet je dan ook naleven. Het kan echter ook voorkomen dat je juist niet mag overwerken, omdat:

• de vakbond die je cao heeft afgesloten liever ziet dat er meer mensen worden aangenomen dan dat werknemers extra uren moeten maken.
• je aan je limiet zit volgens de Arbeidstijdenwet. In deze wet staat hoeveel uren iedere werknemer maximaal mag werken. Zo mag je bijvoorbeeld niet langer dan 12 uur per dag of 60 uur per week werken. Overigens gelden er andere regels voor zwangere en pas bevallen vrouwen en jongeren onder de 18.
• je aan je limiet zit volgens de rijtijdenwet. Hierin staat hoeveel uren een beroepschauffeur mag rijden en moet rusten.

Word je betaald voor overwerk?

Als werknemers willen we allemaal dat we betaald worden voor extra werk. Helaas is dat niet altijd het geval. Of je wel of geen loon krijgt voor overuren hangt af van de afspraken in je cao en arbeidscontract. Het kan zijn dat hierin staat dat je gewoon doorbetaald wordt of zelfs een toeslag van 50% krijgt. Het kan ook voorkomen dat je helemaal niet betaald wordt voor aanvullend werk. Als advocaat bijvoorbeeld, horen lange werkdagen erbij en zitten de extra uren al verwerkt in je basisloon. In andere sectoren kan het zijn dat je overuren worden gecompenseerd met vrije dagen.

Ongeacht of je betaald wordt voor overuren of niet, je scoort punten bij je baas door aanvullend werk te verrichten. In ruil hiervoor kun je af en toe welllicht eerder naar huis. Of je gebruikt dit als argument tijdens onderhandelingen over loonsverhoging – zo kun je toch wat extra geld uit je overuren halen. Het is echter geen garantie dat je voordelen haalt uit overwerken; er zijn helaas werkgevers die misbruik maken van hun ijverige werkers.

Uitdagingen van overwerken

Vaak extra uren maken kan ook wat risico's en nadelen met zich meebrengen:

1. Minder tijd voor rust: Door meer uren te werken heb je minder tijd voor ontspanning. Maar ontspanning heb je hard nodig om gezond en fit te blijven op werk. Regelmatig lange dagen maken kan daarentegen leiden tot chronische stress. Dit wordt ook wel overspannen of burn-out genoemd.
2. Een slecht werk-privébalans: Elke keer dat je 'ja' zegt tegen overuren maken, zeg je 'nee' tegen je hobby's. Het kan lastiger zijn om tijd vrij te maken voor je familie en vrienden, en voor jezelf.
3. Kans op gewenning: Als je baas doorkrijgt dat jij vaak ja zegt tegen extra werk terwijl je collega altijd nee zegt, bestaat er een grote kans dat jij vaker gevraagd wordt voor aanvullende opdrachten ten opzichte van je medewerker. Dat is natuurlijk niet eerlijk.

Zo zeg je nee tegen overwerken

Vind jij het ook zo lastig om nee te zeggen? We begrijpen dat je niemand teleur wilt stellen. Al helemaal niet op werk sinds dit je bron van inkomen is. Bovendien heb je de instelling dat je proactief hoort te zijn, initiatief moet tonen en beloond wordt voor hard werken. Dus dat doe je dan ook. Maar er is helemaal niks mis met af en toe nee zeggen. Sterker nog, het is belangrijk om grenzen te stellen net zoals je zou doen in privérelaties, zodat niemand misbruik van je maakt. Door eens nee te zeggen tegen je baas toon je dat jij sterk in je schoenen staat!

Met deze tips wordt nee zeggen een stuk gemakkelijker:

• Maak aan het begin van je werkdag een lijst met al je taken. Als je leidinggevende vraagt of je meer werk kunt doen, kan jij gemakkelijk bekijken of je er die dag tijd voor hebt. Zo niet? Dan kun jij je baas een overzicht van je taken laten zien en uitleggen dat je morgen met je nieuwe opdracht begint.
• Probeer tijd te rekken. Als je het lastig vindt om direct nee te zeggen, kun je vragen of je er even over mag nadenken. Zo zeg je niet gehaast ja of nee tegen overwerk.
• Lukt het je echt niet om nee te zeggen? Zeg dan ja, maar onder de juiste condities; "Ja ik kan dit werk voor je doen, maar ik begin er maandag mee."

Blijf happy in je baan met behulp van Monsterboard

Zo nu en dan extra uren werken kan geen kwaad, maar wees zelfverzekerd en zeg af en toe nee tegen overwerk. Ben je opzoek naar meer tips om een gezonde carrière op te bouwen? Maak een profiel aan op Monsterboard. Wij sturen loopbaanadvies over allerlei onderwerpen naar je toe. Bovendien kan het geen kwaad om je profiel up-to-date te houden mochten werkgevers en recruiters een nieuwe uitdaging voor je hebben.